Utrata zatrudnienia w wieku dojrzałym to sytuacja stresująca, często rodząca pytania o stabilność finansową przed osiągnięciem pełnych uprawnień emerytalnych. Jedną z najczęstszych wątpliwości pracowników jest to, czy likwidacja stanowiska pracy uprawnia do świadczenia przedemerytalnego. Odpowiedź brzmi: tak, pod warunkiem spełnienia szeregu wymogów dotyczących wieku, stażu pracy oraz specyficznego trybu rozwiązania umowy.
Likwidacja stanowiska a likwidacja zakładu pracy w świetle przepisów
Zgodnie z ustawą o świadczeniach przedemerytalnych oraz orzecznictwem sądowym, prawo do wsparcia finansowego przysługuje nie tylko w przypadku całkowitego zamknięcia firmy. Likwidacja konkretnego stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych lub technologicznych jest traktowana na równi z likwidacją zakładu pracy.
Sąd Okręgowy w Częstochowie (sygn. akt. IVU 129/16) potwierdził, że kluczowa jest realna przyczyna utraty zatrudnienia, czyli brak możliwości dalszego świadczenia pracy z powodów leżących po stronie pracodawcy. Oznacza to, że jeśli Twoje stanowisko zostało usunięte ze struktury firmy, a Ty spełniasz kryteria wiekowe i stażowe, masz otwartą drogę do ubiegania się o pieniądze z ZUS.
Kluczowe warunki stażu i wieku przy likwidacji stanowiska
Sama likwidacja stanowiska to dopiero początek drogi. Aby ZUS wydał decyzję pozytywną, musisz do dnia rozwiązania stosunku pracy spełnić jeden z poniższych scenariuszy dotyczących wieku i stażu:
| Scenariusz | Wymagany wiek | Wymagany staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) |
|---|---|---|
| Kobiety | ukończone 56 lat | co najmniej 20 lat |
| Mężczyźni | ukończone 61 lat | co najmniej 25 lat |
| Bez względu na wiek (kobiety) | brak wymogu wieku | co najmniej 34 lata |
| Bez względu na wiek (mężczyźni) | brak wymogu wieku | co najmniej 39 lat |
Ważne: Staż pracy musi zostać osiągnięty do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie umowy. Dodatkowo wymagane jest, abyś u ostatniego pracodawcy, który zlikwidował Twoje stanowisko, był zatrudniony przez minimum 6 miesięcy (180 dni).
Rola zasiłku dla bezrobotnych w procesie ubiegania się o świadczenie
Świadczenie przedemerytalne nie jest wypłacane bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia. Istnieje obowiązkowy okres przejściowy, w którym musisz posiadać status osoby bezrobotnej.
- Rejestracja w urzędzie pracy: Musisz zarejestrować się w ciągu 7 dni od ustania stosunku pracy.
- Pobieranie zasiłku: Należy pobierać zasiłek dla bezrobotnych przez co najmniej 180 dni.
- Brak odmowy pracy: W tym czasie nie możesz bez uzasadnionej przyczyny odmówić przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub prac interwencyjnych.
Dopiero po upływie pół roku pobierania zasiłku, urząd pracy wydaje zaświadczenie, które jest niezbędnym załącznikiem do wniosku w ZUS.
Kiedy nieprzedłużenie umowy terminowej daje prawo do świadczenia?
Wielu pracowników zastanawia się, czy zakończenie umowy zawartej na czas określony również daje prawo do świadczenia. Jeśli powodem nieprzedłużenia umowy była faktyczna likwidacja stanowiska pracy, a nie jedynie upływ czasu, na jaki umowę zawarto, możesz ubiegać się o wsparcie. Sąd Najwyższy i sądy powszechne stoją na stanowisku, że liczy się merytoryczna przyczyna ustania więzi prawnej między pracodawcą a pracownikiem. Jeśli pracodawca wykaże, że nie zaproponował nowej umowy, bo likwiduje Twoją funkcję w firmie, warunek „przyczyn dotyczących zakładu pracy” zostaje spełniony.
Jak poprawnie złożyć wniosek o świadczenie przedemerytalne w ZUS?
Procedura wymaga dyscypliny terminowej. Po uzyskaniu zaświadczenia z urzędu pracy o 180-dniowym okresie pobierania zasiłku, masz tylko 30 dni na złożenie wniosku do ZUS (formularz ESP).
Lista niezbędnych dokumentów obejmuje:
1. Świadectwo pracy z wyraźnym zaznaczeniem, że przyczyną rozwiązania umowy była likwidacja stanowiska pracy lub zakładu (najlepiej z powołaniem się na ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy).
2. Zaświadczenie z urzędu pracy o okresie pobierania zasiłku.
3. Dokumenty potwierdzające staż pracy (świadectwa z poprzednich firm, zaświadczenia o okresach nieskładkowych).
Wysokość świadczenia przedemerytalnego w 2024 roku
Świadczenie przedemerytalne ma charakter ryczałtowy, co oznacza, że jego wysokość nie zależy od Twoich wcześniejszych zarobków. Od 1 marca 2024 roku kwota ta wynosi 1 884,61 zł brutto. Kwota ta podlega corocznej waloryzacji w marcu.
Możesz dorabiać do tego świadczenia, jednak obowiązują limity przychodów:
* Jeśli Twój przychód przekroczy 25% przeciętnego wynagrodzenia, świadczenie zostanie zmniejszone.
* Jeśli Twój przychód przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia, wypłata świadczenia zostanie zawieszona.
Należy pamiętać, że okres pobierania świadczenia przedemerytalnego jest okresem nieskładkowym, ale wlicza się on do ogólnego stażu przy ostatecznym obliczaniu emerytury powszechnej po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego.
Od lat zajmuję się tworzeniem treści dla portali internetowych, obejmujących różnorodne tematy. Moim celem jest dostarczanie wartościowych i ciekawych artykułów, które angażują i inspirują czytelników. Pisanie to dla mnie nie tylko praca, ale również pasja, która pozwala mi dzielić się wiedzą i odkrywać nowe perspektywy.